Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από οστεοαρθρίτιδα και χρόνιο άλγος της ράχης.

         Η έντονη φυσική δραστηριότητα μπορεί μέσω μικρότερων ή μεγαλύτερων τραυμάτων να προκαλέσει βλάβη στον αρθρικό χόνδρο. Η εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου συμβαίνει με προοδευτική απώλεια της φυσιολογικής δομής και λειτουργικότητάς του. Αυτή η αρχική απώλεια ξεκινά με λέπτυνση του χόνδρου, αργότερα προχωρά σε διάσπασή του και καταλήγει σε απώλειά του. Το υποκείμενο οστό τότε δεν έχει την προστατευτική δράση του χόνδρου για τις καθημερινές δραστηριότητες και έτσι η άρθρωση οδηγείται σε οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ).

Παράγοντες όπως στροφικές κακώσεις υψηλής βίας, μη φυσιολογική ανατομία της άρθρωσης, αστάθεια της άρθρωσης, ανεπαρκής δύναμη των μυών και ιατρικοί ή γενετικοί παράγοντες φαίνεται πως οδηγούν στην OA.

Η ΟΑ προσβάλλει κυρίως τα γόνατα, τα ισχία, τα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών, τη σπονδυλική στήλη. Αρχικά ο πόνος εκδηλώνεται μετά από φυσική άσκηση ή κόπωση, καθώς επίσης μετά από πολλή ώρα σε καθιστή θέση ή κατά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι. Με την εξέλιξη της νόσου, ο πόνος στις αρθρώσεις γίνεται συνεχής, με έκδηλη την δυσκαμψία.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

      Η φυσικοθεραπεία και η μυική  ενδυνάμωση είναι αδιαμφισβήτητα μέσα ύψιστης σημασίας. Επίσης υπάρχει μια ποικιλία άλλων θεραπευτικών μέσων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως αντιφλεγμονώδη φάρμακα, υαλουρονικό οξύ ή γλυκοζαμίνη.

Όταν η αντιφλεγμονώδης φαρμακευτική αγωγή δεν μπορεί πλέον να βοηθήσει ή μία χειρουργική επέμβαση είναι αδύνατη, υπάρχουν ενναλακτικές θεραπείες, οι οποίες αναφέρονται παρακάτω.

-Θεραπεία με ενέσιμα αυτόλογα ενεργοποιημένα αιμοπετάλια PRP (Platelet Rich Plasma)

           Η ενέσιμη θεραπεία PRP είναι μια διαδικασία που πραγματοποιείται στον χώρο του ορθοπαιδικού ιατρείου. Λαμβάνεται από τον ασθενή μικρή ποσότητα αίματος από μία περιφερική φλέβα με διαδικασία όμοια με την τυπική εξέταση αίματος.

Ακολουθεί ειδική επεξεργασία (φυγοκέντρηση) όπου απομονώνονται τα αιμοπετάλια από τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα λευκοκύτταρα, τα οποία στη συνέχεια ενεργοποιούνται προκειμένου να εκκρίνουν τους αυξητικούς παράγοντες που έχουν αποθηκευμένους στα κοκκία τους (PRP). Στο τέλος, εγχύεται το PRP με τα ενεργοποιημένα αιμοπετάλια τοπικά στην περιοχή της βλάβης με υπερηχογραφική  ή ακτινογραφική καθοδήγηση, προκειμένου να πραγματοποιηθεί με ακρίβεια.

Τα αιμοπετάλια είναι γνωστό ότι είναι κύτταρα υπεύθυνα για την πήξη του αίματος.

Όταν ενεργοποιούνται (PRP) απελευθερώνουν ουσίες που ουσιαστικά είναι πρωτεΐνες επούλωσης και λέγονται αυξητικοί παράγοντες (PDGF,TGF-β, VEGF, EGF, FGF, IGF -1).

Πρακτικά, αυξάνοντας τη συγκέντρωση των αιμοπεταλίων (PRP) στην περιοχή της βλάβης επιτυγχάνουμε την ταχεία αποκατάσταση λόγω της επουλωτικής αλλά και της αναγεννητικής δράσης τους, λόγω των αυξητικών παραγόντων τους.

Κίνδυνοι και επιπλοκές, όπως λοίμωξη, τραυματισμός νεύρων ή αιμοφόρων αγγείων, δημιουργία ουλώδους ιστού και ασβεστοποίηση του σημείου της έγχυσης, είναι σπάνιοι.

Οι ενδείξεις της θεραπείας αυτής είναι πολλές. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι στην αντιμετώπιση και θεραπεία της μερικής ρήξης των  στροφέων μυών του ώμου, τενοντίτιδας, ενθεσίτιδας, χρόνιας επικονδυλίτιδας, τροχαντηρίτιδας ισχίων και πελματιαίας απονευρωσίτιδας.

-Θεραπεία με χρήση αυτόλογων μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων (Mesenchymal Stem Cells, MSCs)

         Τα βλαστοκύτταρα είναι η βάση για όλα τα εξειδικευμένα κύτταρα, που υπάρχουν στα διάφορα όργανα του ανθρώπινου σώματος. Τα βλαστοκύταρα βοηθούν στον σχηματισμό νέων κυττάρων και μπορεί να βοηθήσουν στην ανακατασκευή διαφόρων ιστών πούν έχουν υποστεί βλάβη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ορθοπαιδικούς χειρουργούς έχουν τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα και η δυνατότητά τους να προσκολλώνται σε ιστοκαλλιέργειες και να διαφοροποιούνται σε οστεοβλάστες, λιποκύτταρα, χονδροβλάστες κάτω από ορισμένες συνθήκες in vitro.

H διαφοροποίηση των MSCs μπορεί να πραγματοποιηθεί επίσης in vivo. Σήμερα είναι δυνατή η απομόνωση και ο πολλαπλασιασμός τους από τον μυελό των ιστών, τον λιπώδη ιστό και το περιφερικό αίμα. Κατόπιν επεξεργασίας το συμπύκνωμα ενίεται στο σημείο του τραυματισμού ή της εκφυλισμένης άρθρωσης. Κάποιες μελέτες ωστόσο δείχνουν ότι τα ενέσιμα MSCs εξαφανίζονται μετά από σύντομο χρονικό διάστημα.

Τα αυτόλογα μεσεγχυματικα βλαστοκύτταρα έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία πολλών χρόνιων εκφυλιστικών παθήσεων, όπως οστεοαρθρίτιδα, τενοντίτιδες και ρήξεις τενόντων.

Tα αποτελέσματα της μελέτης των αυτόλογων θεραπειών MSC είναι ενθαρρυντικά αλλά ακόμα αμφιλεγόμενα. Η διαδικασία ειναι συγκριτικά με άλλες χρονοβόρα και δεν αποτελεί  θεραπεία ρουτίνας.

-Θεραπεία με χρήση αυτόλογου τροποποιημένου ορού (Autologous conditioned serum, ACS/Orthokine)

Η ενέσιμη θεραπεία ACS/Orthokine είναι μια διαδικασία που επίσης πραγματοποιείται στον χώρο του ορθοπαιδικού ιατρείου. Παρόμια με το PRP, αφαιρούνται μέσω απλής αιμοληψίας περίπου 10 με 15 ml αίματος από τον ασθενή.  Στη συνέχεια ακολουθεί σε ειδικό χώρο η επεξεργασία του αίματος μέσω φυγοκεντρήσεως, θερμικής επανάκτησης, διαχωρισμού των παραγόντων και απομόνωσης αυτών.

Η ηδική αυτή επεξεργασία ουσιαστικά αυξάνει και ενεργοποιεί στο μέγιστο βαθμό κυτοκίνες και αυξητικούς παράγοντες και ειδικά  τον IL-1βRα,  ο οποίος μπλοκάρει τη δράση της ιντερλευκίνης. Ο παράγοντες περιέχουν αντιφλεγμονώδεις ικανότητες. Καταστέλλουν άμεσα τον πόνο και την φλεγμονή ενώ οδηγούν με τους αυξητικούς παράγοντες στην αποκατάσταση της βλάβης. Η θεραπεία χρησιμοποιείται με πολλή μεγάλη επιτυχία στην αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας, της οσφυαλγίας και των αθλητικών κακώσεων.

       Οι πολλά υποσχόμενες θεραπείες PRP, MSC και ACS εντυπωσιάζουν με την δυνατότητα της αυτολόγου θεραπείας ως εναλλακτική λύση. Αποτελούν μια βιολογική θεραπεία στα διάφορα στάδια οστεοαρθρίτιδας (π.χ. ποδοκνημικής, γονάτου, ισχίου, ώμου, σπονδυλικής στήλης), όπως και σε τενοντίτιδες, ενθεσίτιδες, σύνδρομα υπερχρησίας, συνδεσμικές κακώσεις.

H διαθεσιμότητα των MSCs είναι περιορισμένη, διότι η μέθοδος είναι δαπανηρή και η κλινική  αποτελεσματικότητα είναι αμφιλεγόμενη. Η PRP είναι συχνά διαθέσιμη και συνίσταται στα πρώτα στάδια της  οστεοαρθρίτιδας .

Η μέθοδος ACS χρησιμοποιείται εδώ και περίπου 20 χρόνια με καλά αποτελέσματα. Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά της αποδεικνύεται από διάφορες μελέτες. Η θεραπεία ACS έχει ακόμη και στο τελικό στάδιο της οστεοαρθρίτιδας καλά αποτελέσματα και αποτελεί μια έξυπνη εναλακτική λύση στη θεραπεία με κορτιζόνη.

Παναγιώτης Καραχάλιος

Ορθοπεδικός χειρούργος

Χειρουργική και συντηριτική θεραπεία ορθοπεδικών παθήσεων

DUS Orthopädie&Unfallchirurgie

Amsterdamer Str. 36, 40474 Düsseldorf 0211-65040408